Parochie van miserie

Calvary  van John Michael McDonagh     ★★★

Deze cynische tragikomedie van de Ierse scenarist en regisseur John Michael McDonagh windt er vanaf de openingsscène geen doekjes om: "Ik was zeven jaar toen ik voor het eerst sperma proefde", aldus een man die in een Iers kustdorpje te biecht gaat bij de katholieke priester James Lavelle (ingetogen vertolkt door Brendan Gleeson). De man, die aanvankelijk niet in beeld komt en pas aan het eind van de film geïdentificeerd wordt, is naar eigen zeggen als kind vijf jaar lang verkracht door een intussen overleden priester. Hij wil wraak en waarschuwt priester James dat deze zal moeten boeten voor de zonden van zijn collega. De man geeft James een week om afscheid te nemen van het leven...

Vreemde vogels

Terwijl James zich bezint over manieren om zijn nakende executie af te wenden, leren we hem en zijn dorpsgenoten beter kennen. De parochie is een bonte verzameling vreemde vogels: een frauderende miljonair met gewetenswroeging, een cynische slager wiens nymfomane vrouw overspel pleegt met een Afrikaan, een atheïstische arts, een homoseksuele politieman, een seksueel gefrustreerde jongeman, en een oude Amerikaanse schrijver die overweegt om uit het leven te stappen. Bij elk van hen lijkt een vijs los te zitten. Maar wie is van plan om James te vermoorden...?

Brendan Gleeson als James en Kelly Reilly als diens dochter.  

Behalve deze whodunit, omvat het scenario van Calvary ook een subplotje over de suïcidale, met liefdesverdriet kampende dochter van James (hij was ooit getrouwd en werd priester na het overlijden van zijn vrouw). De focus ligt echter op James. En op zijn stroeve relatie met de karikaturale dorpsfiguren, die herinneren aan de mozaïek van onvergetelijke personages in de heerlijke Italiaanse tragikomedie Amarcord van Federico Fellini uit 1973 (één van onze favoriete komedies en één van onze favoriete films tout court, bekijk een filmfragment hier en de hele film hier). De humor in Calvary is echter een stuk droger en donkerder, waardoor deze zwarte existentiële komedie een wrange bijsmaak heeft. De claustrofobie en onderhuidse spanning in de haatdragende parochie van James, waar iedereen elkaar kent maar niemand elkaar het licht in de ogen lijkt te gunnen, is bijna tastbaar voor de kijker. En spijts de snedige dialogen (de slager meent dat zijn ontrouwe echtgenote "een bipolaire stoornis heeft of lactose-intolerant is"), weet je soms niet of je moet lachen of wenen. 

Brendan Gleeson (links) als James en Chris O'Dowd als de dorpsslager.

Brendan Gleeson (check out zijn sterke rol als de Griekse vorst Menelaos in het historisch actie-epos Troy) vormt het hart en geweten van Calvary als de wijze priester die zijn roeping heel ernstig neemt. Gleeson doet dat met verve. De film is ook verzorgd in beeld gebracht en voorzien van oude, sfeervolle deuntjes.   

Net als elk van de personages, is Calvary als film een buitenbeentje. Terugblikkend op het citaat van de filosoof en kerkvader Augustinus aan het begin van de film -"Do not despair; one of the thieves was saved. Do not presume; one of the thieves was damned”- hadden we na afloop het gevoel dat Calvary via allerlei bizarre omwegen vooral appelleert aan ons vermogen tot vergiffenis. Aan onze moed om in deze absurde, hardvochtige en pijnlijke wereld ondanks alles toch het goede in onszelf en de ander te blijven zoeken. En dat maakt Calvary meteen mooier en een stuk minder cynisch dan de parochianen van priester James doen vermoeden.  

JN.

Calvary (Ierland/Groot-Brittannië-2014): in de bioscoop vanaf 17 september 2014.

Met: Brendan Gleeson, Kelly Reilly en Chris O'Dowd.

Genre: existentieel drama / zwarte komedie / psychosociale tragikomedie

Klik op de oranje link voor de trailer: Calvary - trailer